Print Friendly, PDF & Email

Przyszedł czas na kolejne z Muzeów Watykańskich. Dziś zapraszamy Was do Museo Chiaramonti. Ponieważ składa się ono z 3 części – Galleria Chiaramonti, Galleria Lapidaria i Braccio Nuovo – nasz spacer również będzie podzielony. Nie na 3, ale na 2 części. Lapidarium bowiem jest dostępne tylko dla nielicznych (naukowców, studentów, bardzo rzadko dla turystów), za zgodą Dyrekcji Generalnej, zatem jemu poświęcimy tylko kilka zdań.

 

 

Zacznijmy od krótkiego wstępu. Museo Chiaramonti założone zostało w 1807 roku przez papieża Piusa VII. Swą nazwę zawdzięcza właśnie jemu, gdyż nazywał się on Barnaba Chiaramonti. Cofnijmy się jednak w czasie do dnia 19 lutego 1797 r. Podpisano wtedy Traktat Tolentino, – pokój między Francją i Państwem Kościelnym. Na mocy tegoż traktatu, przegrane Państwo Kościelne musiało zapłacić olbrzymią sumę odszkodowania (łącznie 36 milionów lirów), oddać Francuzom Awinion, region Romagna (tereny dzisiejszej Emilii-Romanii) oraz zrzec się dzieł sztuki z Watykanu. Papież zmuszony był oddać ponad 100 arcydzieł, które trafiły do Luwru. Dopiero po Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. Antonio Canova odzyskał większość z tych dzieł. Część trafiła do nowo utworzonego Museo Chiaramonti. Sam Antonio Canova dobrał odpowiednich, młodych malarzy z Akademii św. Łukasza, którzy udekorowali tą galerię. Przedstawili oni cykl fresków wychwalających zasługi papieża.

 

Dziś odwiedzamy Salę Główną zwaną Galleria Chiaramonti. Z góry uprzedzamy Was, że nie opiszemy ani nie zaprezentujemy na zdjęciach wszystkich eksponatów. Jest ich po prostu zbyt wiele. Galeria dzieli się na 59 sekcji. W każdej znajduje się kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt eksponatów! W długiej na 300 metrów galerii jest ich łącznie ponad 1000! Opiszemy zatem tylko te – naszym zdaniem – najważniejsze. Niektóre z sekcji pominiemy.

Galleria Chiaramonti

 

Sekcja I

 

Sarkofag Metilii Acte i jej małżonka Gajusza Juniusa Euhodusa – datowany jest na lata 161 – 170.

Sarkofag Metilii Acte i jej małżonka Gajusza Juniusa Euhodusa

Odnaleziono go w Ostii. Euhodes był mistrzem cechu stolarzy zaś jego małżonka kapłanką w świątyni Magna Mater w której kwitł kult bogini Kybele. Odpowiedzialna była za utrzymanie świątyni w czystości, musiała także przewodniczyć wszystkim obrzędom. Płaskorzeźby na bokach sarkofagu prezentują nam instrumenty muzyczne oraz głowę Attisa – kochanka Kybele. Kult tego bóstwa kwitł w Rzymie w czasach Kaliguli oraz Klaudiusza. Jedno z przedstawień Attisa możemy oglądać w Polsce, w warszawskim Muzeum Narodowym.

 

Sekcja II

 

Popiersie Efesto – to prawdopodobnie rzymska kopia oryginału wykonanego przez Alkamenesa w latach 421 – 416 p.n.e.

 

Sekcja IV

 

Statua Igea – to replika wykonana jeszcze w czasach republikańskich. Głowa posągu pochodzi z V wieku p.n.e. zaś tors z III w. p.n.e. Igea (po polsku Higieja) to w mitologii greckiej bogini zdrowia. Jej rzymską odpowiedniczką jest Salus. Najczęściej przedstawia się ją z miską lub kielichem oraz wężem, który symbolizuje długowieczność, ozdrowienie, odradzanie się sił witalnych. Atrybuty te obecnie są symbolem farmacji. To od tej bogini pochodzi słowo „higiena”. Jej posąg możemy oglądać również w Polsce, w Poznaniu. Zabawny jest fakt, że twarz poznańskiej Higiei wygląda dokładnie jak twarz żony fundatora pomnika – hrabiny Konstancji z Potockich Raczyńskiej.

 

Sekcja V

 

Posąg Antonina Piusa – to znowu tzw. posąg łączony. Tors pochodzi z drugiej połowy II wieku, głowa zaś nie jest antyczna.

 

Sekcja VII

 

Fragment reliefu Aglauridi – jest to kopia z czasów cesarza Hadriana.

Fragment reliefu Aglauridi

Oryginał pochodził z przełomu V i IV w. p.n.e. Płaskorzeźba przedstawia trzy dziewczyny, z czego jedna prawie niewidoczna. Dwie pozostałe to Horai i Aglauridi, choć tą pierwszą nazywa się czasem Gradiva, co oznacza „ta, która idzie”.

 

Sekcja IX

 

Herkules i mały Telefos – gruba rzeźbiarska odnaleziona na Campo de’ Fiori.

Herkules i mały Telefos

To jedna z pierwszych rzeźb jakie znalazły się w zbiorach Muzeów Watykańskich. Wystawiano ją już za papieża Juliusza II w Cortile del Belvedere. Widzimy tu greckiego herosa Heraklesa trzymającego maczugę, a w zasadzie jej fragment. Część torsu i lewe ramię przykryte jest skórą lwa. W lewej ręce trzyma on Telefosa, swego syna zrodzonego z romansu z dwórką tegejską Auge (gdzieniegdzie wyczytamy, że była ona kapłanką), która po urodzeniu porzuciła go na górze Partenios. Wykarmiony został przez łanię, potem odnaleźli go pasterze. Widzicie związek z legendą o początkach Rzymu? Posąg jest rzymską repliką z II wieku naszej ery. Grecki oryginał pochodził z IV w. p.n.e. Rzymski odpowiednik Heraklesa – Herkules – przedstawiany również z maczugą i skórą lwa, był symbolem zwycięstwa cywilizacji nad barbarzyństwem.

 

Sekcja XIII

 

Hermes – posąg prawdopodobnie przedstawiał jakąś inną postać, jednakże w czasie renowacji nadano mu cechy Hermesa.

Hermes

Głowa jest oryginalnie grecka, pochodzi z końca V w. p.n.e., tors zaś późniejszy – to kopia rzymska.

Ganimedes z orłem Jowisza – dzieło rzymskie z czasów cesarza Hadriana.

Ganimedes z orłem Jowisza

Wzorowane na oryginale greckim przedstawia mit Ganimedesa. Był on pięknym młodzieńcem, w którym zakochał się sam Zeus. Wysłał po niego swego orła, który porwał go na Olimp. Ciekawostką jest, że imieniem kochanka Zeusa nazwano jeden z księżyców Jowisza (Jowisz to rzymski odpowiednik Zeusa).

 

Sekcja XVII

 

Silenus z panterą – rzymska kopia oryginału pochodzącego z III w. p.n.e. Silenus był jednym z pomniejszych bóstw przyrody. Towarzyszył Dionizosowi, opiekował się jego winem. Stąd też często przedstawia się go pijanego z pucharem w ręku.

 

Sekcja XXXI

 

Relief z trzema Charytami – rzymska kopia oryginału Sokratesa z 470 r. p.n.e.

Relief z trzema Charytami

Charyty były greckimi boginiami piękna i wdzięku: Aglaja (towarzyskość), Eufrozyna (wesołość) i Taleja (kwitnące życie). Ich rzymskie odpowiedniczki to Gracje.

 

Sekcja XXXII

 

Posąg Daka zniewolonego – pochodzi z okresu cesarza Trajana.

Posąg Daka zniewolonego

Wiąże się z kampanią wojenną, którą Trajan prowadził. W latach 101 – 105 najechał on Dację (tereny dzisiejszej Rumunii). Opowiadaliśmy o tym podczas opisywania Kolumny Trajana.

 

Sekcja XXXVII

 

Posąg Herkulesa z maczugą – rzymski posąg wzorowany na greckich statuach Heraklesa.

Posąg Herkulesa z maczugą

Herkules specjalizował się w walce bronią białą. Sztuki tej nauczył go jeden z Dioskurów – Kastor. Dlatego przedstawiany jest z maczugą. Ciekawostką może być teza, że maczuga symbolizuje jeszcze coś innego „potężnego”, czym ponoć heros mógł się chwalić. Dość powiedzieć, że „narzędziem” tym władał nad wyraz sprawnie, gdyż miał rzekomo 70 dzieci!

Z Herkulesem i jego wizytą w Rzymie wiąże się pewna legenda. Przybywszy do Rzymu, Herkules został zaproszony do gry w kości przez stróża świątyni Herkulesa mieszczącej się na Forum Boarium. Stróż ten obiecał, że jeśli Herkules wygra, przygotuje dla niego ucztę i przyprowadzi piękną dziewczynę. Jeśli zaś przegra, będzie musiał spełnić jedno jego życzenie. Oczywiście Herkules wygrał, a stróż przyprowadził do świątyni Larentię, znaną szerokiemu gronu z rozpustnego stylu życia. Herkules, a jakże zaspokoił swoje żądze, a i Larentia nie narzekała. Chcąc ją nagrodzić rzekł, by wyszła na plac przed świątynią (dziś Piazza della Bocca della Verità) i zaspokoiła pierwszego napotkanego mężczyznę. Okazał się nim Tarrutius, niezwykle bogaty starzec, któremu tak się spodobało, że zabrał dziewczynę do domu i dał jej pracę. Wkrótce umarł, a ona została jedyną dziedziczką wielkiej fortuny, którą zapisała biednemu ludowi rzymskiemu. Po jej śmierci Rzymianie co roku składali ofiary przy jej grobowcu w dzielnicy Velabrum.

 

Sekcja XLIII

 

Posąg Ulissesa – stanowił część grupy będącej kopią (I w. n.e.) oryginału greckiego z połowy II wieku p.n.e.

Posąg Ulissesa

Grupa przedstawiała mit „Ulisses upijający Polifema”. Ulisses, bardziej znany pod imieniem Odyseusz, był królem Itaki. Czytając „Odyseję” Homera dowiadujemy się, że Odyseusza w jaskini uwięził Polifem (jeden z cyklopów w mitologii greckiej). Pożarł on jego towarzyszy. Odyseuszowi udało się jednak upić cyklopa winem i wypalić mu jedyne oko gorącym drągiem.

 

Sekcja LIX

 

Jesień – żeński pomnik w pozycji półleżącej otoczony małymi eroskami trzymającymi w rękach atrybuty bogini tej pory roku – kiście winogron. Pochodzi z czasów Antonina Piusa.

Jesień

 

Galleria Lapidaria (rzadko dostępna dla turystów) kryje jeden z największych i najważniejszych na świecie zbiorów płyt, inskrypcji i pomników grobowych. Początek istnienia tej części Museo Chiaramonti przypadł na czasy papieża Benedykta XIV (1740 – 1758), choć na pomysł utworzenia lapidarium wpadł wcześniejszy papież – Klemens XI (1700 – 1721). Kolekcję znacznie powiększył papież Pius VII (1800 – 1823), a uporządkował je i opisał archeolog i historyk Gaetano Marini. Zgromadzono tutaj 4125 inskrypcji pogańskich i chrześcijańskich, płyt grobowych, podstaw, kamieni, urn, ołtarzy i sarkofagów. Ponadto przechowuje się tutaj dwie drewniane belki stanowiące część olbrzymich okrętów cesarza Kaliguli, które po jego śmierci nakazano zatopić w jeziorze Nemi. W 1929 r. udało się te okręty wydobyć, niestety uległy one zniszczeniu podczas II wojny światowej w 1944 r.  Podejrzewa się jednak, że na dnie jeziora wciąż spoczywa trzeci okręt Kaliguli, nie udało się go jednak do dziś odnaleźć.

 

To wszystko w tej części wpisu na temat Museo Chiaramonti. W części drugiej zajmiemy się opisem najważniejszych eksponatów wystawianych w Braccio Nuovo.

——————————-
Podoba Ci się Spacerownik po Rzymie? Postaw nam kawę, przy kawie teksty szybciej się piszą 😜

Postaw mi kawę na buycoffee.to

 

Bibliografia:

 

  • Robert Graves, Mity greckie, Warszawa 1974;
  • Guido Ucelli, Le navi di Nemi, Roma 1940;
  • Guida ai Musei e alla Città del Vaticano, Città del Vaticano, 2003;

 

 

 

Być może zainteresuje Cię również:

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.