Nomentano cz.3 – w stronę Piazza Sempione

Kontynuujemy spacer po dzielnicy Nomentano, wzdłuż ulicy via Nomentana. Przed nami ostatnia część.

 

Poprzedni spacer zakończyliśmy na terenie kompleksu Sant’Agnese. Wyjdźmy zatem poza teren i wróćmy do via Nomentana. Udajmy się w lewo. Po krótkim spacerku ujrzymy budynek nr 355. To dawna Villa Nomentana przedbudowana w 1906 r. przez architekta Giuseppe Mariani.

Dziś mieści się tu instytucja religijna Suore Del Sacro Cuore Di Maria. To żeński zakon na prawie papieskim. Siostry opiekują się sierotami.

Odrobinę dalej dostrzeżemy ruiny zwane Mausoleo Tor di Quinto.

Pierwotnie stało przy antycznej via Flaminia. Datowane jest na I lub II wiek. Mauzoleum składało się z dwóch identycznych bębnów stojących na wysokim podeście. Zbudowane zostało z cementu i pokryte marmurem. Jego fragmenty odkopał w 1875 r. archeolog Giacomo Boni i ponownie złożył w całość ustawiając swe dzieło przy via Nomentana. Dziś widzimy tylko jeden bęben, gdyż drugi zakupił baron Alberto Blanc i umieścił w willi, która wznosi się po drugiej stronie ulicy.

Villa Blanc pod numerem 216 to zabytkowy budynek zbudowany w stylu eklektycznym pod koniec XIX wieku.

Stała się domem barona Alberto Blanc, włoskiego dyplomaty i polityka, ministra spraw zagranicznych Królestwa Italii w latach 1893 – 1896. W 1893 r. zakupił on porzuconą winnicę i odrestaurował jej budynki tworząc jedną z najpiękniejszych rezydencji w Rzymie. Długo się nią nie nacieszył, gdyż zmarł kilka lat po ukończeniu prac. Villa otoczona jest parkiem o powierzchni 39 000 m². Od 2017 r. stanowi część kampusu uniwersyteckiego LUISS Business School.

Udajemy się w dalszą drogę i mijając odchodzącą w lewo ulicę via Asmara przystajemy przed parkiem, w którym mieści się Villa Leopardi Duttajuti.

To przykład pięknej rezydencji z końca XIX wieku. Wzniesiony został zgodnie z gustem epoki w stylu neośredniowiecznym. Villa należała do hrabiów z rodu Leopardi Dittajuti. Była to zamożna szlachta ziemska pochodząca z Marchii. W 1975 r. kompleks został wywłaszczony przez władze miasta Rzym. Przeznaczono go na park publiczny. Villa wykorzystywana była wtedy jako biuro rady dzielnicy. Villa w trakcie pisania tego tekstu pozostaje zamknięta i czeka na renowację. Do parku jednak można wejść. Na jego terenie, a w zasadzie pod nim, znajdują się mało znane katakumby Coemeterium Maius. Zbudowane w III w. i opuszczone w wieku IX. Legenda głosi, że w katakumbach tych nauczał i chrzcił sam św. Piotr! Oczywiście nie może to być prawdą, gdyż powstały one ponad 150 lat po jego śmierci. Słowo „Maius” w nazwie jest dość zagadkowe, gdyż nie były one specjalnie wielkie. Podobno to właśnie tutaj pochowana została siostra św. Agnieszki – św. Emerencjana. Ukamieniowana jeszcze jako katechumenka podczas modłów przy grobie swej siostry. Została ogłoszona świętą męczennicą, gdy przez chrzest krwi dołączyła do Kościoła. Wtedy przeniesiono ją do bazyliki św. Agnieszki. W katakumbach tych pochowano również św. Papiasza i Maura, żołnierzy męczenników z III wieku oraz św. Wiktorię, Felika, Aleksandra i Papiasza – nieznanych nam dziś męczenników. Katakumby odkryte zostały w 1493 r. a zbadane dopiero w roku 1601 przez Antonio Bosio.

Katakumby można zwiedzać, trzeba jednak wcześniej uzyskać zgodę Papieskiej Komisji Archeologii Sakralnej. Jest to niezwykle trudne, gdyż przed rozpatrzeniem wniosku przez Komisję trzeba udowodnić prawdziwe zainteresowanie nauką. Zwiedza się w grupie 15 osób, koszt 15 euro a czas trwania wizyty to 75 minut. Pod ziemię schodzi się ponoć oryginalnymi schodami z czasów papieża Damazego z IV wieku. Mają 2 poziomy i łączą się z katakumbami św. Agnieszki. Zdobione są dobrze zachowanymi epigrafami, freskami i detalem rzeźbiarskim. Mieści się tam również komora zawierająca źródło wody, zwana Baptysterium św. Piotra. W rzeczywistości była to woda potrzebna do sporządzania cementu, który używano do uszczelniania loculi po złożeniu ciała.

Ruszamy dalej główną ulicą. Dochodząc do świateł skręcamy w lewo, gdzie widzimy rozwidlenie dwóch ulic. Na prawo odchodzi via Tembien, my udajemy się w stronę przeciwną ulicą via Tripoli. Mijamy ulicę via Fezzan i skręcamy w prawo w następną via Chisimaio. Zapewne zastanawiacie się co my tu robimy. Przecież to środek osiedla, tu nic nie odnajdziemy. Mylicie się, to jest Rzym, tu na każdym kroku znajdzie się coś ciekawego 🙂 Ulicą via Chisimaio dochodzimy do placu Piazza Elio Callistio, na środku którego wznosi się Sedia del Diavolo – Krzesło Diabła.

W rzeczywistości są to ruiny mauzoleum Elio Callistio, który był wyzwoleńcem cesarza Hadriana.

Mauzoleum pochodzi z II wieku. Jego straszna nazwa wiąże się z kształtem jaki przybrała ruina po zawaleniu się fasady. Faktycznie przypomina monumentalne krzesło. Mauzoleum było dwupiętrowe. Klatka schodowa prowadziła do niższej, półpodziemnej komory z podłogą wyłożoną białą mozaiką. Całość nakryta była sklepieniem żebrowym, bardzo rzadko stosowanym w architekturze tamtego czasu. Główna komora grobowa nakryta była kopułą.

Wracamy do via Nomentana i podążamy dalej, przechodząc nad rozległym torowiskiem. Po dłuższym spacerze dochodzimy do Parco Nomentano i mieszczącego się w nim mostu przerzuconego przez rzekę Aniene. To Ponte Nomentano zbudowany w I w.

Jeden z najstarszych w Rzymie. Wraz z Ponte Milvio i Ponte Salario był jednym z najważniejszych mostów pozamiejskich.

Pierwotnie zbudowany był w większości z bloków tufu, poza archiwoltami, które były trawertynowe. Miał trzy łuki, z których centralny był wyższy niż dwa pozostałe. Most został częściowo zniszczony przez Ostrogotów w 547 r., ale dość szybko, bo już w 552 r. odbudowany. W VIII w. za pontyfikatu papieża Adriano I most ufortyfikowano dwiema wieżami a w wieku XV na zlecenie papieża Mikołaja V postawiono mury obronne tworząc z niego fortecę.

Podobno 25 grudnia 800 r. na moście tym doszło do spotkania Karola Wielkiego z papieżem Leonem III. Pod koniec XV wieku most dostał się w ręce prywatne rodu Orsini a potem Pazzi. W 1532 r. stał się miejską komorą celną. W XVII w. papież Innocenty X nakazał dobudować dwa boczne ceglane łuki. Decyzję swą upamiętnił herbem.

Podczas najazdu Francuzów w 1849 r. częściowo zniszczony, został ponownie odbudowany 7 lat później. Do roku 1924 był głównym mostem łączącym Rzym z terenami położonymi na północ od miasta. W 1997 r. zamknięto go dla ruchu samochodowego. Do dziś pozostaje otwarty dla pieszych.

Za mostem skręćmy w lewo. Dojdziemy do kolejnych ruin. To Mausoleo di Menenio Agrippa.

Pochodzi ono z przełomu I I II wieku. Przypisywane jest Menenio Agrippa, choć to niemożliwe, gdyż ten żył 6 wieków wcześniej 😀

To mauzoleum na planie koła ustawione na podstawie, zbudowane z cementu i bloków żółtego tufu. Sklepienie komory grobowej wykonano z fragmentów amfor. Odkryte zostało podczas prac budowlanych w latach 20-tych XX wieku.

Za mauzoleum skręćmy w lewo w ulicę via Maiella a na skrzyżowaniu w prawo i podążając prosto dojdziemy do ostatniego punktu naszego spaceru – Piazza Sempione. Plac powstał w latach 20-tych XX wieku w ramach przebudowy tej części miasta w celu stworzenia dzielnicy zwanej Città Giardino Aniene. Jego nazwa bierze się od przełęczy pomiędzy Alpami Pennińskimi a Alpami Lepontyńskimi. Autorem projektu jest Gustavo Giovannoni. On również zaprojektował stojący tu kościół – chiesa dei Santi Angeli Custodi.

Zbudowany w latach 1924 – 1925 za milion lirów. Poświęcono go Aniołom Stróżom. Z zewnątrz widzimy klasyczną, monumentalną formę. Fasada dwurzędowa oddzielona napisem „Angelis custodiabus”. Wnętrze jest bogato zdobione.

Dostrzegamy freski w kopule autorstwa Aronne Del Vecchio z 1962 r.: „Adorujący Aniołowie”, „Archanioł Michał”, „Archanioł Rafał”, „Trójca Święta”, „Raj Aniołów”. Za budowę kaplic Madonna della misericordia oraz Santissimo crocifisso odpowiadał Michele De Angelis. Ołtarz główny zdobią wizerunki aniołów oraz napisy świadczące o ich obecności w życiu człowieka: „Primi gressus hominis” („Pierwsze kroki człowieka”) oraz „In transitu hominis” („W chwili przejścia człowieka”).

Wychodząc zwróćmy uwagę na piękną siedzibę Municipio Roma III.

Na środku placu wznosi się pomnik patronki dzielnicy – Madonna della Misericordia ustawiony w 1948 r.

Na tym kończymy cykl spacerów po via Nomentana. Do usłyszenia!

——————————-
Podoba Ci się Spacerownik po Rzymie? Postaw nam kawę, przy kawie teksty szybciej się piszą 😜

 

 

BIBLIOGRAFIA:

 

• Filippo Coarelli, Dintorni di Roma, Roma-Bari 1981;
• Giuseppe Scarfone, La sedia del Diavolo, Roma 1976;
• Isabella Belli Barsali, Le ville di Roma, Milano 1970;
• Franco Onorati, Villa Blanc sulla Nomentana, Roma 1984;
• Claudio Rendina, Le chiese di Roma, Roma 2000;
• Giorgio Carpaneto, I rioni e i quartieri di Roma, Roma 2006.