Dziś, przechodząc do innego skrzydła Muzeów Watykańskich, opowiemy Wam o pewnym pięknym dziedzińcu. Odwiedzimy Dziedziniec Pinii.
Cortile della Pigna stanowi część olbrzymiego kompleksu dziedzińcowego zwanego Cortile del Belvedere.
Cały projekt na zlecenie papieża Juliusza II wykonał Donato Bramante. Cortile był olbrzymi. Miał około 300 metrów długości i 100 metrów szerokości. Po śmierci Bramantego projekt kontynuował Baldassarre Peruzzi, a od 1541 r. Antonio da Sangallo i po nim Pirro Ligorio, który prace ukończył. Projekt Bramantego został w XVI wieku zmieniony. W latach 1585 – 1590 dziedziniec przedzielono poprzecznym ramieniem, w którym umieszczono Bibliotekę Sykstusa V – autorem był Domenico Fontana. W latach 1817 – 1822 dokonano kolejnych zmian. Powstał dodatkowy budynek zwany Braccio Nuovo. I tak jeden wielki Cortile del Belvedere podzielony został na trzy odrębne dziedzińce: Cortile della Pigna, Cortile della Biblioteca i Cortile del Belvedere. Dziś omówimy ten pierwszy.
Swoją nazwę zawdzięcza olbrzymiej szyszce drzewa pinia stanowiącej część fontanny.
To starożytna rzeźba z brązu o wysokości niespełna 4 metry. Datowana jest na II wiek! Ponieważ odnaleziono na niej podpis autora, wiemy kto ją wykonał. To Publio Cincio Savio. Najprawdopodobniej rzeźba ta zdobiła świątynię bogów Serapisa i Izydy na Polach Marsowych. Obiekt odnaleziono w średniowieczu w okolicach Term Agryppy. Od tej rzeźby tamten rejon (okolice Panteonu) zaczęto nazywać „rione Pigna”. Po odnalezieniu szyszkę przeniesiono do starej bazyliki św. Piotra – dokładnie do portyku bazylikalnego. W miejscu dawnej eksedry, którą w 1565 r. Pirro Ligorio przekształcił w olbrzymią niszę zwaną „Il Nicchione” umieszczono ją dopiero w 1608 roku. Stanęła na wielkim kapitelu zdobionym płaskorzeźbą „Koronacja zwycięzkiego atlety”. Głowica ta pochodzi z III wieku. Jej boki udekorowano dwoma pawiami z brązu, które kiedyś zdobiły Mauzoleum Hadriana. Dziś to kopie, oryginały bowiem chronione są przed szkodliwym działaniem deszczu i słońca w Braccio Nuovo. Warto jeszcze wspomnieć, iż schody prowadzące za szyszkę wykonał sam Michał Anioł. Przed schodami na postumentach majestatycznie grzeją się w słońcu dwa bazaltowe lwy. Pochodzą z IV w. p.n.e. z Egiptu, z czasów faraona Nectanebo I.
W 2017 r. dokonano remontu budynków zamykających dziedziniec, dlatego zamiast koloru ochry, który możecie oglądać na wielu starszych fotografiach, dziś mamy piękno białego trawertynu. To powrót do oryginału z XVI wieku.
Na dziedzińcu, od strony budynku kryjącego Museo Chiaramonti dostrzeżemy dużą głowę. To „Głowa cesarza Augusta”, pochodząca z kolekcji rodu Mattei.
Zwróćmy także uwagę na najnowszy eksponat w Cortile della Pigna. To „Sfera con sfera” („Kula w kuli”) autorstwa Arnaldo Pomodoro z 1990 r. Kiedy wieje wiatr, sfera porusza się.
Na koniec ciekawostka. Szyszkę z tego dziedzińca wspomina w swym dziele „Boska Komedia” sam Dante, który być może widział ją w 1300 r. w dawnej bazylice. W 31 księdze „Piekła” czytamy:
„Twarz mi się zdała u tego olbrzyma
Takiej długości i tej szerokości
Jak szyszka w Rzymie u świętego Piotra.”
(Dante Alighieri, „Boska Komedia”, Piekło XXXI)
Na tym kończymy ten krótki spacer. W kolejnym odwiedzimy wspomniane powyżej Museo Chiaramonti.
——————————-
Podoba Ci się Spacerownik po Rzymie? Postaw nam kawę, przy kawie teksty szybciej się piszą 😜
Bibliografia:
- Praca zbiorowa, Egipt. Świat faraonów, Ożarów Mazowiecki 2008;
- Costantino Baroni, Bramante, Bergamo 1944;
- Peter Murray, Architettura del Rinascimento, Milano 2000;
- Claudio Rendina, Enciclopedia di Roma, Rome 2000;
- Dante Alighieri, Boska Komedia, Warszawa 2017.
